پروتکل درمان رفتاری- شناختی گروهی (اختلال نقص توجه/بیش فعالی بزرگ‌سالی)

پروتکل درمان رفتاری- شناختی گروهی (اختلال نقص توجه/بیش فعالی بزرگ‌سالی): دانلود رایگان پروتکل درمان رفتاری- شناختی برای اختلال نقص توجه/ بیش فعالی بزرگسالی در قالب فایل WORD قابل ویرایش.

جهت دانلود فایل WORD همین فایل می توانید منوی خرید و دانلود را از همین صفحه دانلود کنید.

محتوای جلسات آموزشی برگرفته از درمان شناختی رفتاری یانگ-برهمن است که شامل بخش‌های مختلفی برای درمان کمبود توجه و حافظه، تکانش گری، ناکامی و خشم، اضطراب، افسردگی، روابط اجتماعی، مدیریت زمان، حل مسئله، و آمادگی برای آینده است (یانگ و برامهام، ۲۰۰۷).

جلسه اول به آموزش روانی در مورد اختلال و تأثیر این اختلال بر کارکردهای زندگی اختصاص داده شد. به مراجعان در مورد اساس نورولوژیکی اختلال آموزش داده شد. این آموزش ازاین‌رو اهمیت دارد که مراجعان عزت‌نفس خود را می‌تواند بهبود ببخشند و برچسب‌هایی نظیر تنبل بودن، کودن بودن، دیوانه بودن مواردی هستند که معمولاً افراد دارای اختلال بیش فعالی با آن دست به گریبان‌اند، به همین جهت در این جلسه در مورد نادرست بودن این برچسب‌ها بحث‌های گروهی صورت گرفت و مراجعان طرح‌واره‌های اشتباه یکدیگر در مورد این برچسب‌ها را به چالش کشیدند. به‌عبارت‌دیگر، در این جلسه در مورد اختلال به مراجعان بینش داده شد و علت اختلال به‌طور واقع بینانه با همکاری درمانگر مورد مداقه قرار داده شد.

در جلسه دوم به خشم و تحمل ناکافی مراجعان پرداخته شد. به مراجعان در مورد دلیل خشم و تحمل ناکامی پایین آن‌ها که منجر به مشکلات شدید در روابط وزندگی‌شان می‌شود بینش داده شد. از مراجعان خواسته شد تا یاد بگیرند که سرنخ‌های درونی برای خشم خود را مشخص سازند، و به مراجعان در مورد سبک‌های مواجهه کارآمد به هنگام برخورد با موقعیت‌های تنش‌زا آموزش داده شد. در این جلسه مراجعان با همکاری درمانگر از سبک‌های مواجهه کارآمد برای برخورد با موقعیت‌های ناکام ساز به مباحثه پرداختند.

در جلسه سوم و چهارم در مورد خلق، عزت‌نفس، و خود کارآمدی مراجعان بحث شد. آموزش روانی در مورد دلایل افسردگی افراد مبتلابه این اختلال موردبررسی قرار گرفت. در این جلسه کشف روابط بین خلق، افکار، و رفتار بحث شد و از مراجعان خواسته شد تا به بازبینی این چرخه به‌منظور بهبود خلق خود بپردازند.

جلسه پنجم و ششم معطوف به مهارت‌های ارتباطی که به مشکلات توجه، کنترل تکانه‌ها، تفکر همه‌یاهیچ که در افراد بزرگ‌سال دارای اختلال بیش فعالی موجب نقصان در مسائل اجتماعی می‌شود، بود. در این جلسات درباره مهارت‌های بین فردی و اجتماعی لازم برای ارتباطات اجتماعی بحث شد و همچنین آموزش‌های رفتاری لازم برای افراد دارای اختلال بیش فعالی- کمبود توجه داده شد. در این جلسه فنون مهارت‌های ارتباطی کلامی توسط افراد به اجرا گذاشته شد.

در جلسات هفت و هشت به مهارت‌های سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی  و کاربرد منظم تقویم کاری و سیستم فهرست تکالیف برای قرارها، برنامه‌ها، و کارهایی که باید انجام داد پرداخته شد. تقویم و فهرست تکالیف اساس مهارت‌های تحصیلی، شغلی، و اجتماعی هستند و در کل زندگی‌بخش محوری را تشکیل می‌دهند. مهارت‌های دیگر شامل اولویت دادن به تکالیف در فهرست  ” آنچه باید انجام بدهم”، مهارت‌های حل مسئله، و سازمان دادن به کاغذها، صورت‌حساب‌ها، و فایل‌ها است. دو مهارت حل مسئله شامل الف) فنونی برای انتخاب برنامه عملی خوب برای یک مسئله و ب) تقسیم مسئله به مراحل قابل مدیریت است.  در این جلسات درمانگر به مراجعان در توسعه و آغاز برای اجرای سیستمی برای داشتن تقویم و فهرست تکالیف صحبت کرد. تقویم کاری و سیستم فهرست تکالیف در زندگی روزمره این افراد الزامی است، زیرا مراجعان باید از الف) چیزی که باید انجام دهند آگاه باشند، و ب) کی باید آن را انجام دهند. در اصل، ما از مراجعان می‌پرسیم تا سیستم‌هایی را که آن‌ها همه قرار ملاقاتشان و اطلاعات در مورد دیدلاین خود را در سیستم تقویم وارد کرده، و سپس همه مواردی ” که باید انجام دهند را در فهرست تکالیف سازمان‌دهی شده وارد سازند. به همین منوال، از آن‌ها خواسته می‌شود تا حداقل هر روز یک‌بار این سیستم را موردمطالعه و بروز سازی کنند. در این جلسه به مراجعان تأکید شد که با استفاده مکرر از این روش آن را به یک عادت همیشگی تبدیل کنند. همچنین از مراجعان خواسته شد که این روش را ادامه دهند. همچنین درمانگر تأکید کرد که هدف سیستم فهرست تکالیف برای مراجعان داشتن بیشترین کنترلی است که آن‌ها می‌توانند بر موقعیت‌ها داشته باشند. فعالیت ضروری و روزانه از نگاه کردن به فهرست تکالیف از تفسیر درونی که فرد آن را به شکل چیزهایی که باید انجام دهد متمایز است. هدف فهرست تکالیف آگاه کردن مراجع از روش‌های ممکنی است که آن‌ها می‌توانند زمان خود را معطوف کنند، و به آن‌ها توانایی برای انتخاب انجام دادن یا ندادن چیزی را می‌دهند. اگر فرد به فهرست تکالیف روزانه خود نگاه نکند، احتمالاً این کار باعث استرس دهنده‌های کنترل نشدنی و غیرقابل‌پیش‌بینی با تکالیف فراموش‌شده و دیدلاین های فراموش شده می‌شود. در جلسه ششم به مهارت‌های حل مسئله پرداخته شد. در این مرحله از درمان، به مراجعان در مورد استفاده از حل مسئله برای کنار آمدن با آیتم‌های گنجانده‌شده در فهرست تکلیف که به نظر اغراق‌آمیز یا پیچیده هستند، آموزش داده شد. این جلسه تحت چهارچوب تدریس مهارت‌ها برای کمک به تکالیفی که فرد آن‌ها را احتمالاً در طی یک روز یا یک هفته رها می‌کند، نام نهاده شده است. رها کردن تکلیف یا اغراق‌آمیز خواندن آن اغلب به فرد احساس آرامش کوتاه‌مدت می‌دهد، اما می‌تواند موجب مشکلاتی فراوان در بلندمدت شود. در این مرحله درمانگر به مراجعان کمک می‌کند تا الف) مسئله را شکافته ب) فهرستی از راه‌حل‌های بالقوه تولید کرده و ج) راه‌حل‌ها را درجه‌بندی کرده و د) بهترین راه‌حل را انتخاب نماید. در مرحله تشریح مسئله، درمانگر با استفاده از روش عینی ابعاد مسئله را تحلیل کند. تشریح مسئله به روش غیر داورانه به مراجعان کمک می‌کند تا آن‌ها قادر شوند راه‌حل‌های بالقوه برای مسئله پیدا کنند. در مرحله بعد از تشریح مسئله، درمانگر تلاش می‌کند تا مراجع فهرستی از راه‌حل‌های ممکن برای مسئله خود پیدا کند. به مراجع گوشزد می‌شود تا در مورد راه‌حل‌های خود در این لحظه هیچ قضاوتی نداشته باشد، بلکه تا آنجا که امکان دارد به تولید راه‌حل اقدام کند. در مرحله بعد درمانگر به مراجعان کمک کرد تا به درجه‌بندی راه‌حل‌های ارائه‌شده در مرحله قبل بپردازند. بعد از نگاهی به فهرست کلی، مراجعان قادر می‌شوند تا به فهرست راه‌حل‌های مسئله به‌دقت نگاه کرده و راه‌حل آشکار را پیدا کنند. در زمان‌های دیگر، نتیجه این است که تعداد زیادی راه‌حل‌های ممکن وجود دارد، هیچ‌کدام یک از آن‌ها کاملاً دقیق نیستند. درمانگر می‌تواند با مراجعان در انتخاب یک راه‌حل جایگزین خوب کار کند و در نحوه اجرای راه‌حل انتخاب‌شده به آن‌ها کمک می‌کند. در بخش حواس‌پرتی به این واقعیت اشاره می‌شود که اکثر مراجعان دارای نقص توجه/بیش فعالی گزارش می‌کنند که آن‌ها قادر به تکمیل مهارت‌ها نیستند زیرا، تکالیف کمتر مهم یا عوامل حواس‌پرت کن مانع این امر می‌شوند. اهداف اولیه این بخش کمک به مراجعان برای آگاه شدن از عامل‌های محیطی است که در حواس‌پرتی سهیم هستند و در این بخش فنونی برای مدیریت گرایش و تمایل آن‌ها از جابجایی مداوم آن‌ها از یک تکلیف به تکلیف دیگر بدون تمام کردن تکلیف اولی است. بخش اعظم این جلسات شامل مروری بر مهارت‌های یاد گرفته‌شده قبلی است، همچنین بازنمایی مهارت‌های جدیدی را شامل می‌شود که مکمل مهارت‌های یاد گرفته‌شده قبلی است. این کار متفاوت از درمان‌های شناختی رفتاری است که در طی درمان صورت می‌گیرد (یعنی مواجهه یا بازسازی شناختی). به همین منوال، بخش حواس‌پرتی شامل دو جلسه فنون سازمان‌دهی و طراحی می‌شود. یکی از فنون گنجانده‌شده در این بخش شامل تعیین مدت‌زمان پایه‌ای می‌شود که شخص می‌تواند توجه خود را به هر فعالیت غیر محرک معطوف سازد. مهارت‌های یاد گرفته‌شده در بخش قبلی برای شکستن تکالیف به واحدهایی می‌شود که با این مقدار زمان متناسب است. اگر در طی زمانی که فرد مشغول انجام این کار است دچار حواس‌پرتی شود به مراجعان یاد داده می‌شود که عامل پرت‌کننده حواس را یادداشت کنند به‌طوری‌که آن‌ها با این عامل به روش سیستماتیک سروکار داشته باشند تا بتوانند بخشی از تکلیف را به‌طور کامل حل کنند. این روش،  ” تأخیر حواس‌پرتی”، مطابق با فنون مشابه بکار رفته در روش‌های کنترل نگرانی و مدیریت اضطراب است (زینبارگ، کراسکی، و بارلو، ۲۰۰۶). در جلسه هشتم درباره مسائل و رخدادهای زندگی واقعی و تأثیر … بحث شد.

منبع

Young, S., Bramham, J., Gray, K., & Rose, E. (2008). The experience of receiving a diagnosis and treatment of ADHD in adulthood: A qualitative study of clinically referred patients using Interpretative Phenomenological Analysis. Journal of Attention Disorders, ۱۱(۴), ۴۹۳-۵۰۳.

مطالعه بیشتر